XIV. Mendeko jantziak (generala)

Mende honetan, joskeraren artea ia guztiz garaturik zegoen. Lan honetarako bereziki prestaturiko pertsonek erantzuten zieten XIV. mendean sortutako egitura zailak eskatzen zituzten bezeroei. Baldin mendearen lehenengo hamarkadetan aurreko mendeetako janzkera mantendu zen (aldaketa txikiak eginez arropen egituran), mendearen bigarren erdian aldaketa erradikala gertatu zen. Arropa motzen agerpenak, (jubón eta jaqueta) bezalakoak, guztiz finkatu zuten gizonezkoen eta emakumezkoen jantzien arteko desberdintasunena. Aipaturiko bi arropa, biak zailak egiten, gorputza modelatzeko helburuarekin zeuden diseinaturik, garaiko diktatu estetikoak jarraituz. Arropa hauen sorrerak hainbat aldaketa ekarri zituen beste jantziekiko. Adibidez, erabilera militarrerako sortuak izan ziren hainbat arropa, zibilek bereganatu zituzten.

Historian zehar, sektore honek garrantzi handia izango du gizonezkoen janzkeraren sorrera eta garapenean. Mundu militarrean etengabe ikertzen zuten arropa erosoagoen bila, beren funtzioekin bat zetozenak, eta horrek sormena azkartzen zuen. Bestalde, erregeek herritarren janzkerarekiko praktikak kontrolatzeko ezarri zituzten legeek, ez zuten eraginik militarrengan, eta beraz, askatasun gehiago zeukaten arropak sortzerako momentuan.

• NOBLEAK

Nobleek guduetan babesteko armadura erabiltzen zuten. Armadura metal zati eta larruz osaturik zeuden.

Zaldunak

Ezaugarriak: Kasketa, Ezkutua, Armadura, Lantza aurkariari ezabatzeko erabiltzen zen eta ezpata ere bai lantza bezala erabiltzen zen.

                      

Espataren ezaugarriak: Egurrezko heldu lekua, heldu lekua eta arma juntatzen diren lekua, bi punta zorrotz elkartzen dituen lerroa, ebakitzeko erabiltzen diren bi punta zorrotz.

Kaskoaren ezaugarriak: Gandorra, hornitzeko; zelata, aurpegiaren aurrean dagoena; babera eta lepokoa

 

BARRUKO ARROPA

Kamiseta

Kamiseta bat eraman ohi zuten hotzak ez pasatzeko eta beroa edukitzeko gorputz barnean.

Galtzerdiak

Larruzko galtzerdiak eraman ohi zuten eta gehien bat larruzkoak ziren.

KANPOKO ARROPA

Gorputza

Nobleek guduan babesteko armadurak erabiltzen zituzten. Armadura metal zati eta eta larruz osaturik zegoen. Sorbaldetan burnizko sarea erabiltzen zuten. Besoetan besoak gordetzeko burdina, beso babesa eta burniko esku larruak

Oinetakoak

Belaunetaraino iristen ziren burnizko botak janzten zituzten. Greba, eskarpe eta espueltez orniturik. Bularra babesteko burdineko babes egokitua erabiltzen zuten.

Emakumeak

Estilo ezberdineko arropak (lisoak eta karratu dunak) erabili ohi zuten. Orrazkera: erromantikoaren karakteristiketako bat, beraien ilearekin trentza egiten zituztela, eta osagarri batekin lotzen zutela zen.

Modako osagarriak: zapiak (zapiak beti arroparen osagarri gisa zihoan, eta hornitzeko funtzioa zuten), itzalkina (haren funtziorik garrantzitsuena aurpegiko azalaren brontze kolorea babeste zen) eta eskularruak (txuriak eta antxume-larrukoa) izan behar ziren.

                                  

Nobleziako eta erregetzako emakumeak arropako hainbat geruzaz janzten ziren, hala nola barrutik kuleroak eta barruko kamiseta (lihoz eta zetaz eginak) eraman ohi zuten.

Hauen gainetik soineko luzeak jartzen ziren, eta buztan txiki bat osatuz eta gainetik tunika bat.

• ERREGEAK

     

BARRUKO ARROPA:

Kamisetak

Erregek barruan kamiseta bat janzten zuten. Gorputza beroago mantentzen zen.

Leotardoak

Erregetza, beraien arropan azpitik leotardoak erabili ohi zituzten. Leotardoen funtzioa hankak berotzea zen. Gehienetan festetan erabiltzen zuten.

Galtzetinak

Erregek beraien hankak babesteko beraien zapatetatik galtzetinak erabiltzen hasi ziren. Galtzetinak 256 k.a asmatu ziren, eta egipton erabili zuten aurrenengo aldiz.

Oihalak

Erdi Aroko errege-erreginen arropak oihal onenekin eta kolore distiratsuenekin soilik egiten ziren. Erregetzan erabiltzen ziren oihalak ilegurizkoak izan ohi ziren normalean, eta erregeek soilik erabiltzen zituzten purpura eta urre koloreak.

KANPOKO ARROPA:

Burua

Hasiera batean, erregetzako emakumeek oihalezko estalkiak erabiltzen zituzten ilean, baina gero, txapelak sortu zituzten eta Erdi Aroko estilo gogokoenean bihurtu ziren.

Gorputza

Erregeek oihal luzeak eta kolore distiratsuak erabiltzen zituzten. Kolore gorri, urdin, purpura eta urre koloreak erabiliz.

Oinetakoak

Moda Gotikoan punta luzeak zituzten oinetakoak ziren, baina hauek gizarte gorenak soilik erabiltzen zituzten, jendearen postua ikustarazteko.

Osagarriak

Erregetza beren jantziak apaintzen zituzten maila altuagoa zutela adierazteko. Eta azalak erabiltzen zituzten mantu apaintzeko…

• NEKAZARIAK:

Jai egun eta lan egunetan berdin janzten ziren ez ziren arropaz aldatzen.

Burua

• Emakumeak: zapi txuri bat eramaten zuten buruan beti
• Gizonezkoak: txapel luze eta zilindrikoa edo zapi bat txapel baten moduan eguzki gogorretik babesteko

         

GORPUTZA

• EMAKUMEZKOAK

Emakumeek soineko bat eramaten zuen eta gona txuri eta luze bat azpitik. Baina lanera ez bazihoazen, gona bat alkandora txuri batekin eta txaleko bat eramaten zuten.

• GIZONEZKOAK

Gizonezkoek belaunetarainoko galtzak eramaten zituzten, normalean marroiak edo beltzak. Goiko partean, txaleko marroi bat eramaten zuten eta barrutik alkandora txuri bat. Gehienetan telazko gerriko bat eramaten zuten.

• • KLEROAK

  
  
  

       

  
  

  BARRUKO ARROPA

  Kleroak barrutik ez zuten eramaten barruko arroparik.

  
  

  KANPOKO ARROPA

  • Klero erregularra eta sekularra: Gehienetan lihozko tunika bat eraman ohi zuten. Txapel erraldoi bat, janzten zuten eta txapel hori apaindua eramaten zuten.

  

  • Monjeak: Monjeak soineko handi bat eramaten zuten soinean eta gurutze bat beraien osagarri gisa. Baina gero monjen boterearen arabera soinekoaren kolorea ezberdinak ziren.

  
  
  

  

  Sandaliak

  Kleroak sandaliak eraman ohi zituzten, edo oso kasu gutxitan ezer gabe.

  
  
  

  Osagarriak

  Mitra edo turra, palioa edo mantua, tiara, kapa, kasulla (meza-jantzia), kalota, gerrikoa eta makulua

  
  
  

  
•